Boax (hàn the) là gì? là chất hoá học nào? có độc không?

Hàn the là một loại hóa chất quen thuộc trong đời sống và chúng được nhắc nhiều mỗi khi dịp tết đến. Hàn the là hóa chất phổ biến trong công nghiệp thực phẩm trong những nhà máy, xí nghiệp cũng như các xưởng sản xuất.

Vậy hàn the là gì? Hàn the là chất hóa học nào? Hàn the có độc không? Hàn the có tác dụng gì? Tính chất lý hóa của hàn the ra sao?…. Cùng tìm hiểu chi tiết về loại chất hóa học này trong bài viết ngay sau đây của mayruaxegiadinh.com.vn nhé!

Hàn the là gì? Borax là gì?

Hàn the là chất hóa học nào? Hàn the có tên hóa học là Borax, một hợp chất của nguyên tố Bo (B) cùng kim loại Natri (Na). Cụ thể hợp chất này chính là muối axit boric (H3BO3) hay còn được gọi là tetraborat natri.

Hàn the có tên gọi khác là gì? Hàn the còn có tên gọi Hán Việt là băng sa, bồng sa hay nguyên thạch. Hàn the (Borax) còn được biết đến với tên gọi tiếng Anh là Sodium Borate ngậm 10 phân tử nước. Hàn the có công thức hóa học là: Na2B4H3O7.10H2O và đây là một hợp chất hóa học quan trọng của Bo.

Hàn the có thành phần hóa học gồm có: Bo (B, boron) và Natri (Na). Trong đó, Bo là nguyên tố đứng thứ 5 trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học Mendeleev với trọng lượng 10.8, có đặc tính hóa học đặc trưng của cả kim loại cũng như tính á kim. Muối Bo trong tự nhiên thường tồn tại dưới dạng muối với natri và canxi, Bo thường xuất hiện trong đất với hàm lượng từ 0,1 đến 3 mg/kg đất.

Một số thông tin về muối hàn the như sau:

• Có phân tử gam: 381,37 g/mol.
• Có tỷ trọng và pha 1,73 g/cm3.
• Độ hòa tan trong nước: 5,1 g/100 ml (ở nhiệt độ 20℃)
• Điểm nóng chảy 75℃ (348K), điểm sôi 320℃ (593K).

Phân tử Borax khi để ngoài không khí sẽ bị mất nước dần rồi chuyển dần thành khoáng chất tincalconite.  Bởi vậy mà hàn the có công thức hóa học ở 2 dạng gồm dạng khan hoặc ngậm nước cụ thể như sau:

• Na₂B₄O₇: Borax khan hay têtraborat natri khan.
• Na₂B₄O₇.H₂O: Borax pentahiđrat.
• Na₂B₄O₇.10H₂O: Borax decahđrat.

Barax trong tự nhiên được khai thác từ những hồ nước mặn. Khi những hồ nước này bị mất nước và khô dần thì ở phần đáy hồ sẽ xuất hiện những chất có màu trắng trong của borax. Những khối tinh thể màu trắng trong vẫn còn ngâm nước.

Ngoài ra, người ta còn khai thác và tinh chế những quặng có chứa borax như quặng Colemanite (chứa muối Ca₂B₆O₁₁.5H₂O) hay quặng Kernit (chứa muối Na₂B₄O₇.4H₂O và H₃BO₃Ca₂). Trong công nghiệp, hàn the (borax) được sản xuất từ những khoáng chất hỗn hợp của Colemanite và Idecnit là khoáng poly borax.

Tính chất lý hóa của hàn the

Tính chất vật lý của hàn the

Hàn the (Borax) – Na₂B₄O₇.10H₂O là chất rắn kết tinh có màu trắng đục, không mùi, không vị và tan ít trong nước lạnh và tan nhiều trong nước nóng.

Hàn the tan trong glyxerin nhưng không tan trong cồn 90℃. Khi để ra ngoài không khí khô, hàn the bị mất nước rồi dần bị vụn ra trở thành khoáng chất tincalconit có màu trắng như phấn (Na₂B₄O₇.5H₂O).

Tính chất hóa học của hàn the

• Borax tác dụng với H₂O₂ tạo thành natri perborat. Perborat là một chất tẩy được sử dụng trong các loại bột giặt.

PTPU:  Na₂B₄O₇ + 4H₂O₂ + 2NaOH → 2Na₂B₄O₄(OH)₄ + H₂O

• Borax tan ít trong nước lạnh nhưng tan nhiều trong nước nóng. Borax bị thủy phân khi tan trong nước.

PTPU:  Na₂B₄O₇ + 7H₂O → 4H₃BO₃ + 2NaOH

• Borax phản ứng với dung dịch axit tạo ra những borax khác như natri perborate – hợp chất được sử dụng rất phổ biến trong công nghiệp hóa học. Ngoài ra, nó cũng có khả năng tạo thành axit boric.

PTPU:  Na₂B₄O₇ + 4H₂O₂ + 2HCl → 4H₃BO₃ + 2Na + 2Cl- + 5H₂O

Na₂B₄O₇

Hàn the có độc không? Bột Borax có độc không?

Sau khi đã tìm hiểu và biết hàn the là gì thì sau đây chúng ta cùng tìm hiểu xem liệu hợp chất này có độc không và chúng ảnh hưởng tới sức khỏe của người sử dụng như thế nào.

Hiện nay, hàn the được xem như là một chất cấm sử dụng trong những loại thực phẩm ở Việt Nam. Hàn the được sử dụng rất nhiều trong công nghiệp nhưng khi chúng được sử dụng với một liều lượng không đúng thì chúng trở thành thứ chứa độc ảnh hưởng to lớn tới sức khỏe của người dùng.

Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng con người chỉ cần sử dụng quá 5 gam hàn the trở lên đã có thể dẫn tới tử vong. Vậy hàn the ảnh hưởng tới sức khỏe con người cụ thể ra sao?

Hàn the ảnh hưởng tới sức khỏe người dùng thế nào?

• Khi được sử dụng với liều lượng thấp, hàn the có thể gây ra những triệu chứng ngộ độc mãn tính. Đặc biệt, hàn the sẽ ảnh hưởng đến gan, thận của người dùng và vì vậy mà nó gây ra những triệu chứng biếng ăn và suy nhược cơ thể.
• Hàn the sau khi vào cơ thể sẽ rất khó để bị đào thải mà ngược lại, nó tích tụ từ từ trong gan. Cho tới khi một lượng lớn được tích tụ thì hàn the sẽ gây ra tác hại mãn tính.
• Đối với phụ nữ đang mai thai, hàn the còn có thể đào thải thông qua đường sữa, đặc biệt là qua rau thai. Từ đó nó gây độc và tạo nhiều ảnh hưởng tiêu cực cho thai nhi.
• Đối với trẻ em, hàn the tác động mạnh dần theo thời gian. Theo đó, nó gây ảnh hưởng lớn tới sự phát triển bình thường của trẻ, đặc biệt đối với những bé đang trong độ tuổi trưởng thành.

Vậy hàn the có tác dụng gì?

Bên cạnh những ảnh hưởng tiêu cực của hàn the tới sức khỏe con người, hàn the cũng có những công dụng và ứng dụng mà bạn có thể tham khảo gồm:

• Hàn the (Borax) được sử dụng rộng rãi trong chất tẩy rửa, xà phòng hay chất làm mềm nước, chất khử trùng hoặc thuốc trừ sâu,….
• Sử dụng trong sản xuất chất tẩy rửa: Borax là chất đệm pH trong nhiều chất tẩy rửa và nó hỗ trợ tốt trong quá trình nhũ tương hóa của dầu.

• Dùng trong phân tích: hàn the dùng để pha dung dịch đệm. Cụ thể: Borat Natri được các nhà khoa học dùng làm dung dịch đệm trong phân tích gen (ADN). Ngoài ra, borax còn được sử dụng làm dung dịch đệm trong phân tích sắc phổ hay tạo dung dịch nhũ tương để hòa tan những chất hóa học khác có trong nước.
• Hàn the giúp bảo quản thực phẩm: Tính chất thủy phân để tạo acid boric ở hàn the giúp thực phẩm tươi lâu, làm chậm quá trình phân rã, đặc biệt làm cho thực phẩm trở nên giòn và dai hơn,….
• Và như đã nói ở đầu bài viết, hàn the là chất được nhắc đến nhiều mỗi khi dịp Tết là vì công dụng là tươi, dai,… thực phẩm của nó. Hàn the trong thực phẩm hiện nay rất nhiều nhưng vì nó có độc và gây nguy hiểm cho con người khi xâm nhập vào cơ thể con người thông qua con đường ăn uống. Do đó, hàn the hiện nay bị cấm sử dụng tại Việt Na.
• Hàn the là một chất sát khuẩn và nấm yếu vì vậy mà chúng được sử dụng nhiều trong y tế để làm săn và dùng ngoài để diệt khuẩn, nấm nhẹ.
• Borax được dùng để sản xuất men cho thủy tinh màu, thủy tinh quang học và cho gốm sứ. Hơn nữa, Borac pentahiđrat (Na2B4O7.5H2O) còn là một trong những nguyên liệu quan trọng trong quá trình sản xuất sợi thủy tinh, chất làm chậm cháy và hợp chất chống nấm.
• Hàn the được dùng làm chất sát trùng, chất tẩy trắng sợi, chất bảo quản và là chất dùng để làm sạch kim loại khi hàn.
• Có thể sử dụng Borax để làm hạ thấp điểm nóng của những oxit sắt không mong muốn. Đặc biệt, hàn the được trộn cùng nước để làm chất trợ chảy sử dụng khi hàn những kim loại quý như vàng hay bạc.
• Hàn the được sử dụng trong sản xuất phân bón nhằm cung cấp vi lượng nguyên tố Bo cho cây trồng.
• Hỗn hợp của borac cùng clorua amoni – NH₄Cl được sử dụng tương tự như một chất trợ chảy khi hàn những hợp kim chứa sắt như thép. Hàn the có tác dụng làm hạ thấp điểm nóng chảy của những oxit sắt không mong muốn và cho phép nó chảy ra.

Một số lưu ý khi sử dụng hàn the (Borax)

• Khi sử dụng Borax điều quan trọng nhất cần nhớ rằng tuyệt đối không vì lợi nhuận mà sử dụng hàn the trong thực phẩm làm những chất phụ gia. Bởi khi hàn the đi vào cơ thể người thì nó như một chất độc làm ảnh hưởng lớn tới sức khỏe con người.
• Khi bị ngộ độc hàn the sẽ gặp một số triệu chứng như: nhức đầu, sốt hay ói mửa hoặc mắt bị đỏ. Đặc biệt, thận có thể bị liệt cấp tính khi tiêu thụ một lượng lớn Borax và dẫn tới tử vong.
• Một trong những công dụng chủ yếu của hàn the là dùng làm chất lỏng Smile. Chất lỏng này hiện nay được sử dụng như một thứ đồ chơi cho trẻ con nhưng chúng vô cùng độc hại. Vì vậy, các bậc phụ huynh cần hết sức cẩn thận và chú ý để tránh trẻ nuốt phải Borax và gây ngộ độc.

Mua hàn the ở đâu?

Mua hàn the (Borax) ở đâu là câu hỏi của nhiều người. Trên thực tế thì hiện nay hợp chất này được bán ở nhiều địa chỉ nên bạn có thể dễ dàng để mua chúng. Trong những cửa hàng hóa chất hay tại các khu chợ đều có bán loại hợp chất này.

Tuy nhiên, như đã tìm hiểu về sự độc hại của hàn the thì chúng ta cần dùng đúng với mục đích chính đáng và đúng cách khi mua và sử dụng nó, đặc biệt cần dùng đúng liều lượng để đảm bảo sức khỏe nhé!

Lời Kết

Như vậy trên đây chúng ta đã tìm hiểu xong Hàn the là gì hay Borax là gì cùng những tính chất lý hóa của chúng. Ngoài ra, những thắc mắc về Hàn the có độc không, có ảnh hưởng tới sức khỏe của con người không?….. cũng được trình bày một cách rất cụ thể.

Hy vọng bài viết mang tới bạn những thông tin hữu ích nhất mà bạn đang cần tìm kiếm. Cảm ơn đã theo dõi bài viết và đừng quên truy cập mayruaxegiadinh.com.vn để bổ sung kiến thức về mọi lĩnh vực mỗi ngày bạn nhé!