Truyền thuyết là một thể loại văn học dân gian vô cùng đặc biệt của nước ta, truyền thuyết chứa đựng nhiều giá trị và ý nghĩa vô cùng to lớn. Bài viết sau đây mayruaxegiadinh.com.vn sẽ giới thiệu đến bạn những kiến thức liên quan đến thể loại truyền thuyết. Đặc trưng và ý nghĩa của nó cùng đón đọc nhé!
Contents
Thể loại truyền thuyết là gì?
Khái niệm
Thể loại truyền thuyết là loại truyện văn học dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử có thật thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng kì ảo. Tác phẩm truyền thuyết thể hiện thái độ và cách đánh giá của nhân dân ta đối với các sự kiện và nhân vật lịch sử được kể đó.
Giá trị và ý nghĩa
Ý nghĩa về mặt lịch sử: Truyền thuyết là cơ sở cho các nhà sử học tham khảo, tìm hiểu về các giai đoạn lịch sử của dân tộc.
Ý nghĩa về mặt ý thức xã hội: Tác phẩm truyền thuyết với ý nghĩa giáo dục lòng yêu nước, tinh thần dân tộc.
Giá trị về mặt văn học nghệ thuật: Truyền thuyết chính là nguồn cảm hứng sáng tác cho nhà văn, nhà thơ sau này.
Có các thể loại truyền thuyết nào?
Dựa vào nội dung chúng ta có thể chia truyền thuyết thành các thể loại theo các thời kỳ như sau :
- Hồng Bàng và thời kỳ Văn Lang: các tác phẩm truyền thuyết thời này, mang đậm yếu tố sử thi, không khí thời kỳ các Vua dựng nước và giữ nước. Các tác phẩm truyền thuyết đặc trưng nhiều người biết đến như Lạc Long Quân Âu Cơ, Sơn Tinh Thủy Tinh, Thánh Gióng, vua Hùng Vương đời thứ mười tám,…
- Thời kỳ Âu Lạc và Bắc thuộc: Nước Âu Lạc của Vua An Dương Vương trong giai đoạn từ 257 TCN-208 TCN. Thời kỳ Bắc thuộc thời gian từ năm 207 TCN đến năm 938 là thời kỳ nước ta bị xâm lược và chiến đấu giành độc lập của dân tộc. Tác phẩm truyền thuyết thời kì này như là truyện An Dương Vương, khởi nghĩa quân chống xâm lược của các nhân vật như Bà Triệu, Hai Bà Trưng, Lý Bí,…
- Thời kỳ phong kiến tự chủ: từ thế kỉ X đến thế kỉ XV, giai cấp phong kiến Việt Nam xây dựng đất nước và gìn giữ bảo vệ Tổ quốc trước sự xâm lăng của ngoại bang. Các tác phẩm truyền thuyết thời kỳ này được chia theo các nhóm như sau:
-
Danh nhân văn hóa: Mạc Đĩnh Chi, Trạng Trình, Chu Văn An,…
-
Địa danh như tác phẩm: Sự tích Hồ Gươm, Sự tích Hồ Ba Bể…
-
Anh hùng: Yết Kiêu, Trần Hưng Đạo, Phạm Ngũ Lão,…
-
Anh hùng nông dân: Quận He, Mai Hắc Đế, Ba Vành, …
-
Anh hùng nông dân (không có yếu tố thần kỳ): Hầu Tạo, Lê Văn Khôi, Chàng Lía,…
Đặc trưng của tác phẩm truyền thuyết
Các tác phẩm truyền thuyết nước ta thường mang những đặc trưng cụ thể sau đây:
Đặc trưng về đề tài: chủ đề, đề tài, nội dung chính của các truyền thuyết thường được bắt nguồn từ những sự kiện, câu chuyện có thật trong lịch sử và mang một ý nghĩa rất to lớn, quan trọng.
Đặc trưng về nghệ thuật: tác phẩm truyền thuyết thường sử dụng nhiều các yếu tố kì ảo,tưởng tượng, hư cấu.
Đặc trưng về nhân vật: các nhân vật trong tác phẩm truyền thuyết thường:
- Được xây dựng vô cùng đơn giản, không miêu tả quá cầu kỳ, chi tiết về tiểu sử hay ngoại hình.
- Được pha hòa trộn giữa những tính cách, phẩm chất, đặc điểm của con người bình thường với những đặc điểm mang tính phi thường, thần thánh hóa, kỳ ảo.
Đặc trưng về cốt truyện: thể loại truyền thuyết thường có cốt truyện rất đơn giản, không có nhiều cao trào, biến động hay các sự kiện đỉnh điểm, tình tiết khá ít ỏi.
Phân biệt truyền thuyết với truyện cổ tích và thần thoại
Thể loại truyền thuyết, cổ tích, thần thoại là đều là ba thể loại thuộc văn học dân gian, cũng vì thế mà nhiều người thường nhầm lẫn ba thể loại này với nhau, nội dung sau đây mayruaxegiadinh sẽ giúp bạn phân biệt được ba thể loại này với nhau.
Phân biệt thể loại truyền thuyết và truyện cổ tích
| Truyền thuyết | Truyện cổ tích | |
| Cốt truyện & nhân vật | Thường dựa theo các nhân vật lịch sử, mang tính chất lịch sử. | Cốt truyện, nhân vật không có thật, phần lớn là sự tưởng tượng của nhân dân. |
| Nội dung | Nhân vật và chủ đề sẽ có tính lịch sử. | Là về câu chuyện gia đình, anh em, bạn bè, người thân xung quanh các mâu thuẫn xung đột của họ, đặc biệt là trong thời kì xã hội phong kiến. |
| Kết cục | Thông thường sẽ là kết thúc có hậu, nhân vật ở hiền gặp lành có được hạnh phúc viên mãn và ngược lại các nhân vật ác độc sẽ gặp dữ sẽ bị trừng trị. | Kết thúc truyện thường sẽ dạng mở. |
| Thời gian tồn tại | Truyền thuyết lại có sức sống lâu bền hơn nhờ gắn với các yếu tố lịch sử | Truyện cổ tích lại đang dần mai một trong văn học dân gian. Mặc dù không thể tiếp tục phát triển thêm nhưng truyện cổ tích vẫn có một sức hút với khán giả nhí. |
Mối quan hệ giữa thể loại truyền thuyết và truyện cổ tích
Truyền thuyết được đời sớm hơn thời điểm ra đời của cổ tích. Truyền thuyết được xem là cách để nhân dân lý giải lịch sử, tưởng nhớ về các nhân vật lịch sử, các sự kiện dựa theo cách nhìn nhận và đánh giá của nhân dân. Truyền thuyết thường gắn bó với vận mệnh dân tộc từng thời kỳ. Có sự kết hợp giữa lịch sử và yếu tố kỳ ảo hư cấu.
Cổ tích được ra đời sau truyền thuyết, ra đời trong thời kì xã hội có sự phân chia giai cấp rõ rệt và mâu thuẫn giai cấp về các vấn đề như quyền lợi, địa vị được đẩy lên đỉnh điểm. Cổ tích thường sẽ tập trung vào số phận của một con người bất kỳ trong xã hội, thông qua con người bất hạnh ấy nhân dân gửi gắm nhiều mơ ước, kỳ vọng về xã hội công bằng, tự do, ấm no, hạnh phúc. Cổ tích có sự hòa quyện giữa hiện thực và yếu tố tưởng tượng.
Sự khác nhau giữa truyền thuyết và thần thoại
Thần thoại sẽ là những câu chuyện dân gian, thường kể về các câu chuyện liên quan các vị thần, các nhân vật anh hùng, nhân vật sáng tạo văn hóa, thể hiện quan niệm người xưa về nguồn gốc của thế giới và hiện tượng xung quanh cuộc sống của con người.
Truyền thuyết lại chủ yếu được truyền miệng về các nhân vật lịch sử, phong tục, tập quán hay cảnh vật địa phương theo cách suy nghĩ của nhân dân. Truyền thuyết và thần thoại đều có yếu tố kì ảo và phóng đại.
Bài viết trên là những kiến thức bổ ích về tác phẩm truyền thuyết, đặc trưng và ý nghĩa của truyền thuyết. Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu hơn về thể loại văn học dân gian này, truyền thuyết đã nuôi dưỡng tâm hồn của biết bao thế hệ người Việt Nam, gắn liền với những nhân vật lịch sử, sự kiện lịch sử quan trọng cần phải được trân trọng, giữ gìn. Nếu bạn còn bất kỳ thắc mắc nào về truyền thuyết hãy để lại câu hỏi cho chúng tôi ở phần bình luận để nhận được câu trả lời sớm nhất nhé!
