Lai kinh tế là gì? Các hình thức lai kinh tế? Ý nghĩa, mục đích của phép lai kinh tế? Là những câu hỏi phổ biến nhiều người đặt ra khi tìm hiểu về lai kinh tế. Vậy hãy cùng mayruaxegiadinh.com.vn khám phá về chủ đề lai kinh tế cũng như đi tìm câu trả lời cho những vấn đề trên qua bài viết sau đây.
Contents
Lai kinh tế là gì?
Lai kinh tế hay còn gọi là lai công nghiệp là phương pháp lai được thực hiện giữa hai cơ thể (đực và cái) thuộc nhiều giống hoặc loài khác nhau để tạo thành một sản phẩm là con lai thương phẩm. Con lai này thường không được sử dụng để làm con giống mà chỉ được nuôi để để lấy thành phẩm từ nó như thịt, trứng, sữa,….
Nói cách khác lai kinh tế là trường hợp lai giữa bố và mẹ thuần chủng khác về kiểu gen nhằm thu được con F1 biểu hiện ưu thế lai rồi dùng làm sản phẩm chứ không dùng F1 đó để làm giống. Chính vì thế, ưu thế lai là một khái niệm còn lai kinh tế là một biện pháp để tạo ưu thế lai.
Phép lai kinh tế hiện nay nhận được rất nhiều sự quan tâm. Lai kinh tế thường được gọi là lai công nghiệp bởi vì phương pháp này chỉ được dùng con lai F1 làm thành phẩm và những sản phẩm này đều có thể được sản xuất với quy mô số lượng lớn, hàng loạt.
Ví dụ về phép lai kinh tế
Trên thế giới hiện nay, hầu hết các quốc gia đều sử dụng phương pháp lai kinh tế để có thể tạo ra được những con lai năng suất, chất lượng và cho hiệu quả tối ưu.
Ở Việt Nam, lai kinh tế được sử dụng phổ biến nhất là dùng con cái thuộc giống thuần chủng trong nước giao phối với con đực cao sản thuộc giống thuần chủng nhập nội.
Một ví dụ lai kinh tế ở nước ta là dùng con cái là lợn ỉ Móng Cái lai với con đực là lợn Đại Bạch, tạo ra con lai F1 sẽ có nhiều tính trạng quý như thịt thơm ngon, khả năng chống chịu tốt, lợn con mới đẻ khỏe mạnh đã nặng từ 0,7 – 0,8 kg, tăng trọng nhanh chỉ 10 tháng tuổi đạt từ 80 – 100kg, đặc biệt tỷ lệ thịt nạc cao.
Mục đích của phép lai kinh tế là gì?
Hiện nay, lai kinh tế có mục đích chính nhằm sử dụng các hiện tượng sinh học quan trọng hay đó chính là ưu thế lai. Nhờ đó, mà sức sống cũng như sức miễn kháng của con vật sẽ được tăng lên một cách đáng kể. Thành phẩm như trứng, sữa, thịt có chất lượng và sản lượng cao hơn mang lại hiệu quả kinh tế cho ngành chăn nuôi và trồng trọt.
Các hình thức lai kinh tế hiện nay
Khi đi tìm hiểu phép lai kinh tế là gì, các bạn sẽ biết được các phương pháp được sử dụng trong lai kinh tế. Theo đó, trong công tác chọn lọc giống, những giống mới F1 được tạo ra bằng con đường lai tạo sẽ có ít nhiều pha máu giữa nhiều giống loài khác nhau. Hiện nay hầu hết các những sản phẩm như thịt, trứng, sữa,… đều được tạo ra nhờ phương pháp lai tạo này.
Việc tiến hành lai tạo cũng mang đến những ưu điểm nổi trội về sản lượng cũng như chất lượng của sản phẩm. Do vậy, để có thể tăng cao năng suất cho vật nuôi cũng như trong công tác chọn giống, người ta thường sẽ thực hiện phương pháp lai kinh tế.
Phương pháp lai kinh tế được phân thành hai hình thức chính như sau: lai kinh tế đơn giản và lai kinh tế phức tạp. Chúng ta có thể hiểu đơn giản, lai kinh tế đơn giản là lai giữa hai loại giống khác nhau. Lai kinh tế phức tạp chính là lai từ ba loại giống khác nhau trở lên. Cụ thể:
Lai kinh tế đơn giản
Lai kinh tế đơn giản là phương pháp lai kinh tế nhằm sử dụng ưu thế lai cao nhất và thường được dùng để lai giữa giống thuần địa phương và giống thuần nhập ngoại.
Sơ đồ lai kinh tế đơn giản
Phương pháp này được sử dụng phổ biến trong sản xuất gà kiêm dụng trứng thịt hoặc thịt trứng nhằm tận dụng tối đa khả năng dễ nuôi, sức chống chịu cao của giống gà địa phương và khả năng lớn nhanh, sức đẻ cao, ấp nở tốt, khối lượng trứng lớn,… của gà nhập nội.
Nước ta đã có nhiều công trình sử dụng phương pháp lai kinh tế đơn giản để lai tạo giữa các giống gà Rhode Island Red, gà Leghorn, gà Sussex, gà Plymouth Rock với gà Ri đã chứng minh hiệu quả vượt trội của phương pháp này.
Lai kinh tế phức tạp
Đối với lai kinh tế phức tạp, đây là phương pháp lai phổ biến để tạo gà thương phẩm trứng, thịt. Thông thường sẽ sử dụng lai giữa 3 – 4 dòng trong cùng một giống để tạo ra con lai thương phẩm có 3 – 4 máu, áp dụng đối với gà chuyên hướng trứng như: Brownick, BB Cock B380, Lohmann Brown, Goldline 54, Hisex, Brown, Hyline Brown và gà hướng thịt như Sasso, Lương Phượng, BE88, Kabir…
Sơ đồ lai kinh tế phức tạp
Bên cạnh đó, lai kinh tế còn thể hiện ở việc lai khác loài với nhau. Trong chăn nuôi ta thường gặp con lai giữa ngan và vịt tạo con Mule hay con lai giữa ngựa cái và lừa đực tạo con la, con lai giữa loài cừu và dê, con lai giữa bò nhà và bò rừng… Thông thường con lai khác loài sẽ bất dục, không có khả năng sinh sản. Tuy nhiên, con lai khác loài được tạo ra có sức sống, năng suất vượt trội so với bố, mẹ của chúng.
Các biện pháp giúp duy trì ưu thế lai
- Đối với thực vật: Người ta sẽ cho sinh sản dinh dưỡng bằng cách như là giâm, chiết, ghép.
- Đối với động vật: Người ta thường sử dụng phương pháp hồi giao (lai trở lại). Bằng phương pháp này sẽ sử dụng F1 lai với dạng bố mẹ ban đầu tạo ra F1: Aa × AA.
Hiệu quả của phương pháp lai kinh tế là gì?
Phép lai kinh tế là gì và hiệu quả lai kinh tế mang lại như thế nào? Hiện nay, muốn lai kinh tế hiệu quả, các bạn phải chọn lọc được các dòng thuần chủng tốt. Trong quần thể các dòng thuần, cá thể dị hợp sẽ được giảm đi và đồng hợp có khả năng tăng lên. Bên cạnh đó, trong giống sẽ lại bao gồm các dòng và mỗi dòng sẽ có những đặc điểm chung và đặc điểm di truyền riêng khác so với những dòng còn lại.
Hiệu quả của phương pháp lai kinh tế còn được thể hiện rõ qua sự khác biệt của mỗi dòng về kiểu gen bởi nó sẽ là yếu tố quyết định làm xuất hiện ưu thế lai. Vì thế, nếu sự khác biệt quá lớn thì khi tiến hành lai sẽ không đem lại được hiệu quả như mong muốn.
Bên cạnh đó, ta nhận thấy được sự phối hợp cao giữa các dòng và công tác lựa chọn giống sẽ phải đi theo một hướng riêng. Nếu đi theo dòng nhất định thì hiệu quả sẽ kém và năng suất giảm, chất lượng không cao. Do đó, bạn sẽ không thể tạo ra được những dòng lai tốt nếu không chọn ra được những dòng giống tốt nhất.
Ví dụ sau đây sẽ giúp bạn nhận thấy một cách chi tiết về hiệu quả của phương pháp lai kinh tế. Trong thực tế hiện nay, hiệu quả của lai giữa dòng hoàn toàn vượt trội hơn hẳn so với nhân giống theo phương pháp thuần chủng. Do đó lai giống chủ yếu sẽ được dùng để tạo ra những cá thể sở hữu những cá tính di truyền pha trộn cũng như có ưu thế lai cao nhất. Đồng thời, một dòng lai sẽ khó có thể đạt được những tăng suất tối đa nếu có được mọi đặc trưng kinh tế đều có lợi.
Các bạn có thể tham khảo ví dụ lai kinh tế sau đây để hiểu cụ thể hơn: Dùng một con lợn nái là giống thuần lợn ỉ Móng Cái lai với một con lợn đực thuần Đại Bạch. Con lợn nái sở hữu tính mắn đẻ, thịt ăn thơm ngon và khả năng kháng bệnh và chống chịu tốt. Cùng với đó, con đực cao sản, lại cho khả năng tăng trưởng nhanh và năng suất chăn nuôi cao. Do đó, con lai F1 sẽ sở hữu nhiều tính trạng tốt từ bố và mẹ như thịt thơm ngon, tăng trưởng nhanh cùng khả năng miễn dịch, chống chịu bệnh tật tốt nhất.
Ý nghĩa của lai kinh tế là gì?
Khi biết lai kinh tế là gì không những mang lại cho bạn kiến thức sinh học mà còn biết thêm phương pháp lai kinh tế được sử dụng phổ biến hiện nay mang lại giá trị về kinh tế rất cao. Do vậy, nếu sử dụng phương pháp lai kinh tế phù hợp, các bạn sẽ nhận được rất nhiều lợi ích đó. Hơn hết, phương pháp lai này còn giúp cho con lai F1 được sở hữu những đặc tính nổi bật, tốt nhất từ giống thuần chủng.
Nhược điểm của lai kinh tế
Nhược điểm duy nhất của lai kinh tế chính là không dùng con lai F1 để nhân giống. Vậy tại sao không dùng con lai kinh tế F1 để nhân giống?
Không dùng con lai kinh tế F1 để làm giống là bởi vì thế hệ tiếp theo có sự phân li dẫn đến sự gặp nhau của các gen lặn không tốt gây hại. Con lai F1 là cơ thể dị hợp và nếu đem các con lai F1 giao phối với nhau, tạo điều kiện cho các gen lặn sẽ được tổ hợp lại với nhau tạo ra thể đồng hợp lặn , dẫn đến các tính trạng có hại sẽ được biểu hiện ra bên ngoài kiểu hình. Chính điều này sẽ làm ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng sản phẩm của các thế hệ tiếp theo.
Bài viết trên là những kiến thức khái quát nhất liên quan đến con lại kinh tế, hy vọng sau khi đọc bài viết các bạn có thể biết được lai kinh tế là gì? Các hình thức lai kinh tế cùng với mục đích, ý nghĩa của phép lai kinh tế. Đặc biệt là tìm được lời giải đáp cho câu hỏi tạo sao không dùng con lai kinh tế để nhân giống? Nếu còn bất cứ thắc mắc nào về phép lai kinh tế hãy để lại câu hỏi trong phần bình luận cho chúng tôi.
