Đường cơ sở là đường dùng để tính chiều rộng của vùng lãnh hải ở mỗi quốc gia ven biển. Việc xác định đường cơ sở mang ý nghĩa quan trọng như một cách để đảm bảo chủ quyền trên biển của quốc gia đó. Vậy bản chất đường cơ sở là gì? Có mấy loại đường cơ sở? Cách xác định đường cơ sở như thế nào? Bản đồ đường cơ sở Việt Nam ra sao?…. Chúng tôi sẽ giải đáp những thắc mắc thông qua bài viết này.
Contents
Đường cơ sở là gì?
Khái niệm đường cơ sở là gì?
Hiện nay, chưa có một định nghĩa rõ ràng nào về việc đường cơ sở là gì tuy nhiên chúng ta có thể dựa trên khái niệm của vùng nội thủy và lãnh hải để từ đó xác định được khái niệm đường cơ sở.
Đường cơ sở trong tiếng Anh là “The Baseline”, là đường ranh giới có vị trí nằm bên trong của lãnh hải và nằm bên ngoài vùng nội thủy. Đường cơ sở được xác định bởi mỗi quốc gia quần đảo hoặc quốc gia ven biển dựa theo công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 để định ra sao cho phù hợp và làm cơ sở để xác định được quyền tài phán quốc gia cũng như phạm vi của những vùng biển thuộc chủ quyền quốc gia.
Đường cơ sở mang vai trò vô cùng quan trọng bởi có xác định được đường cơ sở thì ta mới có căn cứ để xác định được vùng tiếp giáp lãnh hải, chiều rộng của lãnh hải, thềm lục địa cũng như vùng đặc quyền kinh tế. Quá trình xác định đường cơ sở của các quốc gia đồng nghĩa với việc làm các vùng biển khác thu hẹp hoặc mở rộng.
Ý nghĩa của đường cơ sở là gì?
Đường cơ sở chính là cơ sở để ta có thể tính được chiều rộng của các vùng trên biển cụ thể gồm các vùng như: thềm lục địa, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải và vùng đặc quyền kinh tế. Đặc biệt đường cơ sở được xác định nhằm mục đích tạo ra ranh giới giữa các quốc gia và là cơ sở để xác định được vùng nội thủy tiếp giáp với đất liền. Như vậy, việc xác định được đường cơ sở cực kỳ cần thiết và quan trọng đối với các quốc gia tiếp giáp với biển và có biển.
Mỗi quốc gia hay vùng lãnh thổ sẽ có những quy định khác nhau về kinh tế trên biển riêng biệt và cụ thể. Chẳng hạn như áp dụng cho những tài thuyền nước ngoài neo đậu trong bờ biển thuộc phạm vi trên biển của Việt Nam, những tàu thuyền này chỉ được đánh bắt thủy hải sản trong nước hoặc không được đánh bắt thủy hải sản, các tàu thuyền của nước khác không được đánh bắt thủy hải sản tại vùng biển của Việt Nam.
Bên cạnh đó, Luật của mỗi quốc gia có bờ biển đều sẽ quy định rõ về vùng nào thì tàu thuyền sẽ được đi qua, được neo đậu hoặc chỉ được phép đi qua mà không được dừng lại,…. Những yếu tố này cũng gây ra ảnh hưởng trực tiếp tới lãnh thổ, tới an ninh biển của mỗi quốc gia, khu vực.
Cách xác định đường cơ sở các quốc gia ven biển
Cho tới hiện nay, có 3 phương pháp khác nhau mà chúng ta có thể sử dụng để xác định được đường cơ sở bao gồm: phương pháp cơ sở đường thẳng, cơ sở thông thường và cơ sở quần đảo.
Đường cơ sở thẳng
Theo phương pháp đường cơ sở thẳng thì người ta xác định đường cơ sở như sau:
- Phương pháp này được áp dụng đầu tiên cho nơi nào có xuất hiện một chuỗi đảo có vị trí nằm sát nhau và chạy dọc theo bờ biển hoặc có bờ biển bị lõm hay bị khoét sâu. Phương pháp này được áp dụng nhằm mục đích để gắn liền những điểm phù hợp và sử dụng để tính chiều rộng của lãnh hải thông qua cách kẻ đường cơ sở giữa những điểm này.
- Ở những nơi có một châu thổ hoặc các đặc điểm về tự nhiên khác khiến cho bờ biển không được ổn định, các điểm xác định đường cơ sở sẽ được lựa chọn dọc theo các dọc theo ngấn nước thủy triều (có sự dịch chuyển vào phía trong bờ) thấp nhất. Những đường cơ sở này sẽ có hiệu lực, trừ trường hợp các quốc gia có bờ biển này thực hiện sửa đổi theo Công ước.
- Khi xác định đường cơ sở, những vùng biển ở trong đường cơ sở phải gắn với đất liền để có thể đạt đến chế độ nội thủy, đặc biệt tuyến của đường cơ sở không được lệch quá xa so với hướng chung của bờ biển.
- Trừ trường hợp vạch ra đường cơ sở ở bãi cạn lúc chìm lúc nổi đã được thừa nhận chung của quốc tế hay những nơi này có những đèn biển hoặc cả những thiết bị tương tự liên tục hoặc thường xuyên nhô lên mặt nước, những đường cơ sở thẳng sẽ không được kéo tới hay xuất phát từ các bãi cạn lúc chìm lúc nổi này.
- Đối với một số trường hợp đã áp dụng phương pháp kẻ đường cơ sở thẳng, khi ấn định đoạn đường cơ sở thì tại những khu vực đó có thể tính đến lợi ích kinh tế riêng biệt và điều này vô cùng quan trọng khi đã sử dụng trong một quá trình giải có những chứng minh rõ ràng.
- Khi một quốc gia áp dụng phương pháp đường cơ sở thẳng này sẽ không khiến cho lãnh hải của quốc gia khác bị tách khỏi một vùng đặc quyền kinh tế cũng như không bị tách khỏi biển cả.
Đường cơ sở thông thường
Đường cơ sở thông thường được tính dựa theo chiều rộng của lãnh hải, trừ trường hợp có quy định trái ngược với Công ước. Trường hợp đặc biệt này tức là ngấn nước triều thấp nhất tính theo dọc bờ biển và nó được quốc gia ven biển công nhận một cách chính thức cũng như được thể hiện trên các bản đồ biển có tỷ lệ lớn.
Khi quốc gia ven biển sở hữu địa hình cấu trúc thông thường về đường bờ biển thì sẽ được áp dụng phương pháp đường cơ sở thông thường để tính đường cơ sở. Cách tính này vô cùng đơn giản và không gặp mấy khó khăn.
Đường cơ sở quần đảo
Đường cơ sở quần đảo được quy ước dựa theo quy định của đường cơ sở thẳng nối liền với những điểm ngoài cùng của các đảo xa nhất và các bãi đá lúc nổi lúc chìm trong quần đảo thì đồng thời đều cần thỏa mãn các điều kiện dưới đây:
- Những tuyến đường cơ sở này cần phải bao quanh được những đảo trọng yếu và xác lập một khu vực theo tỷ lệ diện tích của quốc gia đó với cả đất và vành đai san hô, đảm bảo giữa 2 tỷ lệ là 1/1 và 9/1.
- Những tuyến đường cơ sở quần đảo dài sẽ không vượt quá 100 hải lý. Tuy nhiên, đường cơ sở bao quanh 1 quần đảo lớn hơn thì có thể dài tối đa 3% so với tổng số những đường cơ sở này và không được vượt quá 125 hải lý.
- Không được phép tách quá xa và rõ ràng theo đường bao quanh chung trong quần đảo.
- Trừ trường hợp những bãi cạn lúc nổi lúc chìm và có xây đặt đèn biển hoặc những thiết bị tương tự thường xuyên nhô lên mặt biển thì những đường cơ sở không thể kéo dài tới cũng như được phép xuất phát từ những bãi cát này. Cũng có thể bắt đầu từ một phần bãi cạn hoặc toàn bộ bãi cạn cách hòn đảo gần nhất theo một khoảng cách không dài hơn chiều rộng lãnh hải của quần đảo đó.
- Một quốc gia quần đảo không được phép áp dụng phương pháp kẻ đường cơ sở làm cho một quốc gia khác bị ảnh hưởng, tức là có vùng lãnh hải bị tách rời với vùng đặc quyền kinh tế hoặc tách rời với biển cả.
- Nếu quốc gia quần đảo có một phần vùng nước nằm giữa 2 mảnh lãnh thổ tại quốc gia kế bên thì quốc gia kế cận này vẫn được hưởng đầy đủ các quyền cũng như mọi lợi ích chính đáng theo truyền thống của những vùng nước này. Những quyền này sinh ra từ các điều ước đã được hai quốc gia này ký kết thì đều sẽ được tôn trọng và luôn tồn tại.
- Để tính toán toán tỷ lệ những vũng nước có diện tích thế nào so với phần diện tích đất liền đã nêu, vùng nước bên trong một phần của nền đại dương có sườn dốc và rất đứng, những bãi đá ngầm xung quanh các đảo và vành đai san hô, gần như hoàn toàn hoặc hoàn toàn bởi một chuỗi những mỏm đá lúc chìm lúc nổi hoặc chuỗi đảo đá vôi bao quanh đồng nghĩa có thể được coi như thành một bộ phận của đất liền.
- Những đường cơ sở sẽ được tính dựa theo các điều khoản cần được ghi trên bản đồ biển để có thể xác định được vị trí cũng như tỷ lệ thích hợp. Có thể thay thế những bản đồ này bằng bản kê tọa độ địa lý có những điểm ghi rõ ràng trên hệ thống trắc địa.
- Những quốc gia quần đảo thì cần phải công bố đường cơ sở theo đúng thủ tục thông qua bảng kê tọa độ địa lý hay hoàn tất những bản đồ và sau đó cần gửi một bản đến Tổng thư ký Liên Hợp Quốc để lưu chiếu.
Đường cơ sở của Việt Nam áp dụng loại nào?
Sau khi tìm hiểu đường cơ sở là gì cũng như dựa theo những phương pháp ở trên, chúng ta có thế áp dụng 2 phương pháp xác định đường cơ sở thông thường cũng như đường cơ sở đường cơ sở thẳng và một phương pháp xác định đường cơ sở khác nữa chính là đường cơ sở quần đảo.
Khi căn cứ vào vị trí địa lý cũng như địa hình bờ biển, Việt Nam đã sử dụng phương pháp đường cơ sở thẳng để tính và xác định được cơ sở.
Vì các quốc gia đều có địa hình bờ biển là không giống nhau và đều khá phức tạp, bên cạnh đó việc xác định đường cơ sở lại do chính các quốc gia ven biển này tự tay tiến hành bởi thế mà có thể khiến cho một vùng biển trở thành lãnh hải hoặc một khu vực lãnh hải trở thành nội thủy. Do đó, Công ước Luật biển đã đưa ra chi tiết những điều khoản quy định chi tiết và rõ ràng với những quốc gia có biển.
Kết Luận
Như vậy, qua đây chúng ta đều biết được rằng đường cơ sở có vai trò rất quan trọng và mang ý nghĩa nhất định đối với những quốc gia ven biển. Một quốc gia cũng có thể tự xác định được đường cơ sở theo những phương pháp gồm: đường có sở thông thường, đường cơ sở thẳng và đường cơ sở quần đảo.
Tuy nhiên, việc xác định đường cơ sở không chỉ đơn giản như vậy mà đây là một vấn đề nhạy cảm vì vậy những quốc gia ven biển cần tính toán một cách cẩn trọng, tuân thủ các phương pháp xác định đường cơ sở theo quy định đã được quốc tế thừa nhận.
Hy vọng bạn đọc đã hiểu được đường cơ sở là gì cũng như cách xác định đường cơ sở sau khi đọc xong bài viết này. Để lại lời nhắn nếu bạn còn bất kỳ thắc mắc nào về chủ đề này và nhớ truy cập mayruaxegiadinh.com.vn mỗi ngày để cập nhật nhiều kiến thức bổ ích nhé!
