Cảm ứng là gì? Cảm ứng ở thực vật ra sao? Cảm ứng ở động vật như thế nào? Đặc điểm, vai trò và ý nghĩa của cảm ứng ở động – thực vật?….. Cùng mayruaxegiadinh.com.vn tìm hiểu chi tiết chủ đề cảm ứng ở động – thực vật trong bài viết dưới đây nhé!
Contents
Cảm ứng là gì?
Cảm ứng được hiểu đơn giản là khả năng tiếp nhận kích thích đồng thời phản ứng lại với những kích thích từ môi trường nhằm đảm bảo cho sinh vật có thể tồn tại và phát triển.
Cảm ứng ở thực vật
Cảm ứng của thực vật là gì?
Cảm ứng ở thực vật là những phản ứng đối với những kích thích của thực vật thông qua các vận động của những cơ quan. Những phản ứng và vận động trong cảm ứng ở thực vật chính là những phản ứng khó nhận thấy và diễn ra một cách chậm rãi.
Hình thức phản ứng trên thực vật cũng kém đa dạng và nó bao gồm cảm ứng hướng động và ứng động. Những cảm ứng này hay còn được gọi là sự vận động định hướng và vận động cảm ứng.
Hướng động trong cảm ứng ở thực vật
Hướng động hay còn gọi là vận động định hướng ở thực vật là vận động của các cơ quan vận động sinh trưởng đối với những kích thích từ một hướng xác định. Hướng của phản ứng có thể được xác định từ các hướng của tác nhân kích thích. Khi tốc độ sinh trưởng tại 2 phía của cơ quan tiếp nhận kích thích không đều nhau sẽ diễn ra cơ chế hoạt động của hướng động.
Thông thường hướng động trong cảm ứng ở thực vật được xác định bằng 2 loại hướng động chính gồm: hướng động Dương và hướng động Âm. Cụ thể như sau:
- Hướng động dương: là hình thức vận động sinh trưởng của thực vật tới các nguồn kích thích. Lý do là vì những tế bào ở phía không được kích thích phân chia và sinh trưởng nhanh hơn là so với những tế bào ở phía không có kích thích.
- Hướng động âm: là hình thức vận động của thực vật nhằm tránh xa nguồn kích thích. Lý do là vì những tế nào phía được kích thích phân chia và sinh trưởng nhanh hơn là so với những tế bào ở phía không có kích thích.
Những hình thức hướng động ở thực vật
- Hướng sáng: là những phản ứng sinh trưởng của thực vật để đáp ứng lại tác động của ánh sáng. Nghĩa là rễ hướng sáng âm và thân, cành hướng sáng dương.
- Hướng trọng lực: là phản ứng sinh trưởng của thực vật để đáp ứng lại tác động của trọng lực. Nghĩa là rễ hướng trọng lực dương và thân cành hướng trọng lực âm.
- Hướng hóa: là phản ứng sinh trưởng của thực vật nhằm đáp lại những tác động của hóa chất. Khi đó, rễ cây luôn tránh xa những nơi có hóa chất độc hại với nó đồng thời hướng về nơi có nguồn dinh dưỡng phù hợp, cần thiết cho sự sinh trưởng và phát triển của nó.
- Hướng nước: chính là phản ứng sinh trưởng ở thực vật hướng đến nguồn nước.
- Hướng tiếp xúc: là phản ứng sinh trưởng ở thực vật nhằm đáp ứng lại những tác động với bộ phận của cây với vật tiếp xúc.
Vai trò của hướng động ở thực vật
Hướng động có vai trò quan trọng đối với thực vật nhằm giúp cây có thể thích ứng được với các biến động của điều kiện môi trường để tồn tại và phát triển. Ngoài ra, nó còn giúp cây tránh xa những tác nhân không thuận lợi của môi trường và sinh trưởng hướng đến tác nhân môi trường thuận lợi cho cây.
Ứng động trong cảm ứng ở thực vật
Ứng động là vận động phản ứng của cây trước các tác nhân kích thích tác động từ nhiều phía khác nhau của môi trường (không định hướng của môi trường). Nó bao gồm ứng động sinh trưởng và ứng động không sinh trưởng.
- Ứng động sinh trưởng: là vận động cảm ứng của những tế bào tại 2 phía đối diện nhau của cơ quan điển hình như lá, cánh hoa. Lý do là vì sự khác biệt về tốc độ sinh trưởng.
- Ứng động không sinh trưởng: kiểu ứng động này không có sự lớn lên của những tế bào và sự phân chia của các tế bào. Ứng động không sinh trưởng gồm có: Ứng động sức trương, Ứng hóa ứng động và Ứng động tiếp xúc,….
Ứng dụng cảm ứng của thực vật là gì?
Dựa vào cảm ứng ở thực vật mà người ta có thể tiến hành nghiên cứu để khai thác ra những điểm mạnh của thực vật. Từ đó biết được chúng thuộc loại hướng động hay ứng động để điều chỉnh được môi trường đất trồng cũng như ánh sáng.
Những công trình nghiên cứu khoa học về cảm ứng ở thực vật còn giúp tìm ra được những giống cây trồng phù hợp với từng điều kiện thời tiết khác nhau. Theo đó mà tiến hành nhân giống, trồng và khai thác nhằm mang lại nguồn năng suất cao hơn.
Cảm ứng ở động vật
Cảm ứng ở động vật là gì?
Cảm ứng ở động vật chính là khả năng tiếp nhận kích thích đồng thời phản ứng lại những kích thích từ môi trường sống để đảm bảo cho sinh vật được tồn tại và phát triển.
Cảm ứng ở động vật là những phản ứng nhanh, dễ nhận thấy, là hình thức phản ứng đa dạng. Tùy thuộc vào tổ chức của hệ thần kinh mà quyết định đến hình thức, mức độ cũng như độ chính xác của cảm ứng ở những động vật khác nhau.
Cảm ứng ở các nhóm động vật
Nhóm động vật chưa có tổ chức hệ thần kinh
Cảm ứng ở động vật chưa có hệ thần kinh là chuyển động của cả cơ thể hoặc sự co rút của chất nguyên sinh nhằm hướng tới những kích thích (hay còn gọi hướng động dương) hoặc tránh xa những kích thích (còn gọi hướng động âm) theo kiểu hướng động.
Nhóm động vật đã có hệ thần kinh
Cảm ứng ở động vật đã có hệ thần kinh là hình thức cảm ứng gồm các phản nhằm trả lời những kích thích của môi trường thông qua hệ thần kinh. Cảm ứng này chỉ có ở nhóm động vật có hệ thần kinh.
Những phản xạ này được thực hiện bởi cung phản xạ và cung phản xạ thì gồm các bộ phận như sau:
- Bộ phận tiếp nhận kích thích còn được gọi là cơ quan cảm thụ.
- Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin nhằm mục đích quyết định đến hình thức cũng như mức độ phản ứng (hệ thần kinh).
- Bộ phận thực hiện phản ứng (gồm cơ, tuyến).
Phản xạ gồm các loại là: Phản xạ có điều kiện (số lượng càng tăng trong quá trình sinh sống) và phản xạ không điều kiện (số lượng hạn chế dần theo thời gian sinh sống).
| Phản xạ không điều kiện | Phản xạ có điều kiện | |
| Tính chất bẩm sinh | Có tính chất bẩm sinh, di truyền được | Phản xạ này không di truyền
Được học trong quá trình sinh sống |
| Tính chất loài | Có tính chất loài, vĩnh viễn | Có tính chất cá thể, bị mất đi nếu không được củng cố |
| Trung tâm phản xạ | Là hoạt động của trụ não và tuỷ sống | Là hoạt động của vỏ bán cầu đại não |
| Tác nhân kích thích và bộ phận kích thích | Tuỳ thuộc tính chất của tác nhân kích thích và bộ phận cảm thụ | Không phụ thuộc tính chất tác nhân kích thích và bộ phận cảm thụ mà chỉ phụ thuộc điều kiện xây dựng phản xạ |
Số lượng phản xạ tùy thuộc vào cấu tạo của hệ thần kinh, nghĩa là cấu tạo của hệ thần kinh càng phức tạp thì phản xạ có số lượng ngày càng nhiều và độ chính xác càng cao.
Nhờ có hệ thần kinh mà phản ứng được diễn ra nhanh chóng hơn và ngày càng chính xác hơn. Đặc biệt, tùy thuộc vào mức độ tiến hóa của hệ thần kinh mà quyết định đến đặc điểm phản ứng của sinh vật.
Nhóm động vật có hệ thần kinh dạng lưới và hệ thần kinh dạng chuỗi hạch
| Hệ thần kinh | Hệ thần kinh dạng lưới | Hệ thần kinh dạng chuỗi hạch |
| Đại diện | Động vật đối xứng toả tròn: Ngành ruột khoang ( thuỷ túc, sứa…) | Động vật đối xứng hài bên: nghành giun dẹp, giun tròn, chân khớp |
| Đặc điểm cấu tạo | Các tế bào thần kinh nằm rải rác trong cơ thể và liên hệ với nhau bằng các sợi thần kinh -> mạng lưới thần kinh
Các tế bào thần kinh liên hệ với tế bào cảm giác và tế bào biểu mô cơ |
Các tế bào thần kinh tập hợp thành các hạch thần kinh nằm dọc theo chiều dài cơ thể
Mỗi hạch thần kinh là một trung tâm điều khiển Các hạch thần kinh được nối với nhau -> chuỗi hạch thần kinh |
| Đặc điểm phản ứng | Phản ứng với kích thích bằng cách co toàn bộ cơ thể, do vậy tiêu tốn nhiều năng lượng, thiếu chính xác | Phản ứng mang tính chất định khu( mỗi hạch điều khiển hoạt động của một vùng) chính xác hơn, tiết kiệm năng lượng hơn so với hệ thần kinh dạng lưới |
Câu hỏi bài tập liên quan
Câu 1: Cảm ứng ở động vật được xác định là khả năng cơ thể động vật phản ứng lại những kích thích:
- Của môi trường sống nhằm mục đích đảm bảo cơ thể được tồn tại và phát triển.
- Của một số các tác nhân môi trường sống nhằm đảm bảo cơ thể được tồn tại và phát triển.
- Của môi trường (gồm cả bên trong lẫn bên ngoài cơ thể) để tồn tại và phát triển.
- Định hướng của môi trường sống để đảm bảo được cơ thể có thể tồn tại và phát triển.
=> Đáp án: C
Câu 2: Cảm ứng ở động vật là phản ứng có đặc điểm như thế nào khi xảy ra?
- Nhanh và khó nhận thấy
- Nhanh và dễ nhận thấy
- Chậm và khó nhận thấy
- Chậm và dễ nhận thấy
=> Đáp án: B
Câu 3: Khi dùng một chiếc kim nhọn để châm vào thân của con thủy tức thì thủy tức ngay lập tức sẽ co toàn thân lại để tránh kích thích. Từ cảm ứng trên hãy cho biết bộ phận phân tích và tổng hợp là bộ phận nào trong những bộ phận dưới đây?
- Lưới thần kinh
- Tế bào cảm giác
- Tế bào mô bì cơ
- Kim nhọn
=> Đáp án: A
Câu 4: Ta thường gặp rất nhiều dây leo quấn quanh các thân cây gỗ lớn để vươn lên cao trong rừng nhiệt đới. Đây là kết quả của:
- Hướng tiếp xúc
- Hướng sáng
- Hướng trọng tâm
- Cả 3 loại hướng trên đều đúng
=> Đáp án: A
Câu 5: Bộ phận nào trong cây dưới đây có nhiều kiểu hướng động?
- Thân
- Rễ
- Hoa
- Lá
=> Đáp án:B
Câu 6: Cho các ứng động như sau:
- Hiện tượng thức ngủ ở phần chồi của cây bàng
- Hoa 10 giờ nở vào những buổi sáng
- Lá của cây phượng vĩ xòe ra và khép lại
- Sự đóng và mở của lá cây trinh nữ
- Khí khổng đóng và mở
Hãy chọn đáp án gồm những trường hợp liên quan đến sức trương nước?
- (1) và (2)
- (1), (3) và (4)
- (3), (4) và (5)
- (4) và (5)
=> Đáp án: D
Câu 7: Cảm ứng ở thực vật là phản ứng có đặc điểm như thế nào khi xảy ra?
- Nhanh và khó nhận thấy
- Nhanh và dễ nhận thấy
- Chậm và khó nhận thấy
- Chậm và dễ nhận thấy
=> Đáp án:C
Lời Kết
Trên đây là những thông tin cơ bản liên quan đến khái niệm cảm ứng là gì? Hy vọng phần kiến thức này giúp bạn đọc biết được cảm ứng ở thực vật và động vật là như thế nào cũng như những đặc điểm và vai trò của cảm ứng đối với động – thực vật,….
Cảm ơn bạn đã theo dõi bài chia sẻ này của chúng tôi! Để cập nhật nhiều hơn những thông tin bổ ích hãy truy cập mayruaxegiadinh.com.vn bạn nhé!
