Role là thiết bị được sử dụng phổ biến trong sản xuất và sinh hoạt hằng ngày. Hãy cùng tìm hiểu role là gì và các kiến thức liên quan trong bài viết sau đây nhé!
Contents
Role là gì? Relay là gì?
Role hay còn gọi là relay, rơ le là công tắc điện tử được vận hành thông qua một dòng điện tương đối nhỏ có khả năng bật – tắt một dòng điện lớn hơn.
Nói một cách đơn giản, role tương tự như một đòn bẩy điện: khi bật nó bằng một dòng điện nhỏ, có thể bật một thiết bị khác có dòng điện lớn hơn nhiều.
Tại sao role lại được sử dụng phổ biến? Vì nhiều cảm biến là các thiết bị điện tử cực nhạy và chỉ tạo ra dòng điện nhỏ nhưng chúng ta cần sử dụng chúng để điều khiển các thiết bị có dòng điện lớn hơn.
Rơ le thu hẹp khoảng cách giúp cho dòng điện nhỏ kích hoạt dòng điện lớn hơn, tương tự như công tắc hoặc bộ khuếch đại dòng điện.
Cấu tạo của role (relay)
Cấu tạo cơ bản của relay module tương tự như một khóa K có chức năng đóng – ngắt mạch để điều khiển quá trình tiếp theo của hệ thống.
Còn đối với relay điện từ thì có cấu tạo phức tạp hơn, bao gồm một cuộn dây kim loại nhôm hoặc đồng được quấn quanh một lõi sắt từ. Bộ phận này gồm có phần tĩnh (ách từ – Yoke) và phần động (phần cứng – Armature).
Phần cứng được kết nối với một tiếp điểm động, cuộn dây hút nhanh tiếp điểm lại để hình thành trạng thái NO và NC. Mạch tiếp điểm (hay mạch lực) có nhiệm vụ đóng – cắt các thiết bị tải có dòng điện nhỏ và được cách ly bởi cuộn hút.
Nguyên lý hoạt động của role thế nào?
Khi chúng ta cấp nguồn điện áp định mức chạy qua cuộn hút sẽ tạo thành nam châm điện, tạo ra từ trường có lực hút lẫy tiếp điểm. Lúc này, tiếp điểm sẽ đóng cho dòng điện chạy qua và tải để bóng đèn sáng.
Nói tóm lại, nguyên lý hoạt động chung cho relay điện từ là:
- Cung cấp nguồn điện cho cuộn dây để tạo ra từ trường
- Từ trường chuyển hóa thành cơ năng thông qua việc hút phần cứng
- Phần cứng có nhiệm vụ đóng – mở một hay nhiều tiếp điểm
- Các tiếp điểm chuyển mạch điện sang tải (ví dụ như các thiết bị điện tử, động cơ, bóng đèn, quạt…)
Sau khi loại bỏ điện áp thì từ trường biến mất, các tiếp điểm trở lại vị trí ban đầu, có thể thường đóng hoặc thường hở
Các loại rơ le cơ bản
Hiện nay có rất nhiều cách để phân loại role theo nguyên lý và chức năng làm việc khác nhau.
Phân loại theo nguyên lí làm việc
- Rơ le điện cơ (rơ le điện từ phân cực, rơ le cảm ứng, rơ le điện từ…)
- Rơ le nhiệt
- Rơ le từ
- Rơ le điện từ – bán dẫn, vi mạch
- Rơ le số
Phân loại theo nguyên lý tác động của cơ cấu chấp hành
- Rơ le có tiếp điểm: tác động lên mạch thông qua việc đóng – mở các tiếp điểm
- Rơ le không tiếp điểm (hay rơ le tĩnh): tác động lên mạch bằng cách thay đổi các tham số của cơ cấu chấp hành trong mạch điều khiển như: điện trở, điện cảm, điện dung…
Phân loại theo đặc tính tham số vào
Rơ le dòng điện
- Rơ le điện áp
- Rơ le công suất
- Rơ le tổng trở…
Phân loại theo cách mắc cơ cấu
- Rơ le sơ cấp: được mắc trực tiếp vào mạch điện cần bảo vệ
- Rơ le thứ cấp: được mắc vào mạch thông qua biến áp đo lường hay biến dòng
Relay có tác dụng gì?
Thông qua nguyên lý hoạt động, chúng ta có thể dễ dàng nắm được relay dùng để làm gì. Cụ thể:
- Chuyển mạch các dòng điện hoặc điện áp sang các thiết bị tải khác nhau sử dụng một tín hiệu điều khiển
- Cách ly mạch điều khiển khỏi mạch tải hoặc cách ly mạch được cấp điện AC khỏi mạch được cấp điện DC.
- Giám sát hệ thống an toàn công nghiệp và ngắt điện máy móc khi xảy ra sự cố.
- Cung cấp các chức năng logic đơn giản như: ‘AND,’ ‘NOT,’ ‘OR’ cho hệ thống điều khiển tuần tự hoặc khóa liên động an toàn.
Ứng dụng của rơ le trong thực tế
Rơ le được sử dụng rộng rãi trong các ngành công nghiệp và sinh hoạt nhờ tính năng tự động hóa.
- Ứng dụng phổ biến là giám sát các hệ thống an toàn công nghiệp hoặc dùng để ngắt điện cho máy móc để đảm bảo an toàn điện.
Ví dụ: bộ nạp ắc quy xe máy, ô tô với rơ le trung gian đóng mạch nạp cho ắc quy…
- Rơ le chuyển tiếp mạch điện để đóng ngắt điện trong ngành điện tử như: tủ điện, tủ điều khiển, tủ lạnh hoặc các loại máy móc công nghiệp.
- Ứng dụng tự động hóa, kết hợp với các loại cảm biến như: cảm biến nhiệt độ, độ ẩm, áp suất, mực nước…
- Rơ le thường được tích hợp trong các ngõ ra của các loại màn hình hiển thị, công tắc cảm biến hay thiết bị chuyển đổi tín hiệu.
- Ứng dụng trong các loại dây chuyền sản xuất và chế biến tự động. Rơ le nhận biết thông qua các tín hiệu từ cảm biến để hoạt động và giám sát toàn bộ quy trình vận hành.
- Với mức giá thành hợp lý và đa dạng nên các loại rơ le hiện nay được sử dụng như một loại khóa K tự động tiện ích trong các ngành công nghiệp sản xuất và chế tạo.
Qua bài viết trên đây chắc hẳn các bạn đã hiểu role (relay) nghĩa là gì đúng không? Hy vọng những chia sẻ trong bài viết đã giúp các bạn biết cách lựa chọn và ứng dụng các loại rơ le phù hợp với nhu cầu sử dụng!