Khí hậu nhiệt đới gió mùa là kiểu khí hậu không còn xa lạ đối với người dân nước ta. Hôm nay, mayruaxegiadinh.com.vn sẽ cung cấp tới bạn thông tin để trả lời cho câu hỏi: Khí hậu nhiệt đới gió mùa là gì? Nêu đặc điểm nổi bật của kiểu khí hậu nhiệt đới gió mùa? Vì sao nước ta có kiểu khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa?….
Contents
Khí hậu nhiệt đới gió mùa là gì?
Khí hậu nhiệt đới gió mùa hay còn gọi khí hậu nhiệt đới ẩm là kiểu khí hậu tương ứng với nhóm Am theo phân loại Köppen. Giống như kiểu khí hậu xavan (khí hậu ẩm và khô nhiệt đới), khí hậu nhiệt đới gió mùa có nhiệt độ trung bình tháng trên 18℃ và có mùa ẩm, mùa khô đặc trưng, lượng mưa trung bình năm khoảng 1.000 – 1.500 mm ở nhiệt đới gió mùa châu Á.
Kiểu khí hậu nhiệt đới gió mùa phân bố ở đâu?
Kiểu khí hậu nhiệt đới gió mùa thường được tìm thấy nhiều nhất ở khu vực Nam và Trung Mỹ. Tuy nhiên, ở các khu vực Nam Á, Đông Nam Á và Châu Phi (nhất là Tây và Trung Phi), Bắc Mỹ, Úc và Caribbean cũng có kiểu khí hậu này.
Các thành phố điển hình với kiểu khí hậu nhiệt đới gió mùa có thể kể đến như: Medellin (Colombia), Chittagong (Bangladesh), Mangalore, Surat và Kochi (Ấn Độ), San Juan (Puerto Rico), Miami (Hoa Kỳ), Nassau (Cộng đồng Thịnh vượng Bahamas), Santo Domingo (Cộng hòa Dominican), Quezon City (Philippines), Phuket (Thái Lan), Abidjan (Bờ Biển Ngà), Yangon (Myanmar), Conakry (Guinée), Monrovia (Liberia), Freetown (Sierra Leone), Cairns (Úc), Huế và Đà Nẵng (Việt Nam).
Như vậy, có thể thấy khí hậu nhiệt đới gió mùa xuất hiện ở rất nhiều khu vực trên Thế giới. Tuy nhiên, trong phạm vi bài viết này chúng tôi sẽ tập trung tìm hiểu về kiểu khí hậu nhiệt đới gió mùa ở Việt Nam để các bạn nắm rõ nhất. Theo dõi phần nội dung tiếp theo để hiểu về đặc điểm, ảnh hưởng của kiểu khí hậu nhiệt đới gió mùa nhé.
Đặc điểm của khí hậu nhiệt đới gió mùa
Một số đặc điểm nổi bật của khí hậu nhiệt đới gió như sau:
- Tính chất nhiệt đới: Tổng bức xạ nhiệt hàng năm luôn lớn, được chứng minh bằng cán cân bức xạ luôn ở mức dương. Nhiệt độ trung bình năm đều vượt qua 20℃; số giờ nắng xuất hiện vô cùng nhiều, có nơi dao động đến khoảng từ 1.400 – 3.000 giờ cho mỗi năm.
- Tính chất ẩm: Đây là một trong những nét đặc trưng của khí hậu nhiệt đới gió mùa. Lượng mưa trung bình năm lớn, phân đều cho các khu vực với lưu lượng dao động khoảng 1.500 – 2.000 mm. Từ đó kéo theo độ ẩm trong không khí cao trên 80%, cân bằng ẩm luôn dương.
- Tính chất gió mùa của kiểu khí hậu nhiệt đới được phân biệt rõ rệt giữa mùa hạ và mùa đông:
- Gió mùa đông của khí hậu nhiệt đới thường là gió mùa đông bắc và gió Tín phong bán cầu bắc. Gió mùa đông bắc bắt đầu từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau ở những khu vực miền Bắc (tính từ dãy Bạch mã trở ra). Đặc trưng điển hình của kiểu thời tiết này là đầu mùa đông thường sẽ lạnh khô và lạnh ẩm vào cuối đông.
Gió Tín phong bán cầu Bắc được xác định từ Đà Nẵng trở vào Nam, thổi theo hướng Đông Bắc gây mưa cho các vùng ven biển. Đây cũng được xác định là nguyên nhân tạo ra mùa khô ở Tây Nguyên và Nam Bộ.
- Gió mùa hạ: Đây cũng là một đặc điểm đặc trưng của khí hậu nhiệt đới gió mùa. Vào đầu mùa hạ, khối khí nhiệt đới ẩm xuất phát từ Bắc Ấn Độ Dương và di chuyển dần theo hướng Tây Nam gây ra những cơn mưa lớn cho các tỉnh đồng bằng Nam Bộ và Tây Nguyên.
Vào giữa và cuối mùa hạ, xuất hiện gió Tây Nam khiến mưa lớn diễn ra kéo dài ở các khu vực Nam Bộ và Tây Nguyên. Bởi có sự kết hợp của gió mùa Tây Nam cùng dải hội tụ nhiệt đới nên các cơn mưa lớn vào mùa hạ thường sẽ diễn ra ở cả miền Bắc và miền Nam.
Vì sao nước ta có khí hậu ẩm nhiệt đới gió mùa?
Tính chất nhiệt đới ẩm của khí hậu nước ta được thể hiện qua những yếu tố sau:
Vị trí địa lí nước ta:
- Điểm cực Bắc gần chí tuyến (230 23’B).
- Điểm cực Nam khoảng cách không xa xích đạo (80 34’B).
- Lãnh thổ nước ta nằm trọn trong vùng nhiệt đới của nửa cầu Bắc.
Cũng bởi vị trí địa lý như vậy mà bất kỳ nơi nào trên lãnh thổ nước ta một năm đều có 2 lần Mặt Trời lên thiên đỉnh nên nhận được lượng nhiệt lớn. Chính vì vậy, hàng năm cả nước đều nhận một lượng bức xạ lớn, cân bằng bức xạ quanh năm dương và nhiệt độ trung bình năm thường cao trên 200℃ (trừ vùng núi cao), có nhiều nắng.
Nước ta là một bán đảo nằm bên bờ biển Đông (thuộc Tây Thái Bình Dương). Nhờ tác động của biển Đông kết hợp cùng các khối khí xuất phát và vượt qua các vùng biển nóng – ẩm khác nhau, khi tới nước ta lại gặp các địa hình chắn gió và những nhiễu động của khí quyển nên tạo ra mưa lớn, lượng mưa trung bình dao động khoảng từ 1.500 – 2.000 mm/năm. Độ ẩm không khí cao trên 80% (trừ một số khu vực khuất gió như: cực Nam Trung Bộ, Tây Nghệ An có độ ẩm kém hơn).
Cũng nhờ có chế độ nhiệt – ẩm phong phú mà nước ta có rừng cây xanh quanh năm, canh tác trồng trọt mỗi năm 2-3 vụ,…. Tuy nhiên, mức nhiệt – ẩm cao cũng mang tới nhiều ẩm mốc, dịch bệnh,… gây hại cho cây trồng, vật nuôi và đời sống con người.
Ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới gió mùa tới hoạt động đời sống xã hội
Kiểu khí hậu nhiệt đới gió mùa ảnh hưởng rất lớn tới đời sống sản xuất của con người có thể kể đến như:
Đối với hoạt động sản xuất nông nghiệp
- Thuận lợi:
Như đã đề cập ở trên, nền nhiệt của kiểu khí hậu nhiệt đới gió mùa thường khá cao, độ ẩm lớn và lượng mưa nhiều là điều kiện thuận lợi để phát triển nông nghiệp lúa nước, thâm canh tăng vụ và đa dạng hóa các loại cây trồng vật nuôi.
- Khó khăn:
Thời tiết của kiểu khí hậu này thường diễn biến thất thường (thường xuyên xảy ra thiên tai, hạn hán, bão lũ, rét đậm rét hại,…). Điều này gây khó khăn lớn cho các hoạt động canh tác, thời vụ và công tác phòng chống thiên tai.
Bên cạnh đó, độ ẩm môi trường lớn kết hợp mức nhiệt độ cao chính là môi trường tốt nhất cho các loại vi khuẩn, virus gây bệnh phát triển, gây ảnh hưởng tiêu cực đến cây trồng, vật nuôi và cả sức khỏe con người.
Đối với đời sống con người và các hoạt động sản xuất khác
- Thuận lợi:
Kiểu khí hậu nhiệt đới gió mùa thích hợp để phát triển các ngành kinh tế điển hình như là: lâm nghiệp, thủy hải sản, giao thông vận tải và du lịch,…. Bên cạnh đó cũng đẩy mạnh các hoạt động khai thác nông lâm ngư nghiệp và xây dựng đặc biệt là vào mùa khô.
- Khó khăn:
Như đã đề cập ở trên, khí hậu nhiệt đới gió mùa mang đến kiểu thời tiết có diễn biến phức tạp, thường xuyên xảy ra các hoạt động thời tiết cực đoan như: sương muối, sương giá, dông, lốc, rét đậm, rét hại,…. Điều này gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sự phát triển của cây trồng cũng như đời sống của người dân.
Mùa đông thường rất lạnh và khô, có nơi nhiệt độ giảm dưới 0℃ khiến nhiều cây trồng không thể sinh trưởng và phát triển được, động vật chịu lạnh kém bị chết, gây thiệt hại lớn về mùa màng.
Môi trường thiên nhiên cũng dễ bị suy thoái sơn bởi các kiểu thời tiết cực đoan (bão lũ, hạn hán,…) diễn ra nhiều hơn so với những kiểu khí hậu khác. Từ đó gây ra nhiều tổn thất nặng nề tới mọi ngành sản xuất và cả con người.
Các hoạt động kinh tế như du dịch, giao thông và hoạt động công nghiệp khai thác,… cũng chịu ảnh hưởng lớn và trực tiếp của sự phân mùa khí hậu. Chế độ sông ngòi, mực nước của sông suối cũng thay đổi theo mùa: Vào mùa hè khi lượng mưa lớn đồng nghĩa mực nước ở các con sông dâng cao và ngược lại, vào mùa đông mực nước các con sông thường rất thấp.
Ngoài ra, độ ẩm lớn của khí hậu nhiệt đới gió mùa cũng gây nhiều khó khăn trong việc bảo quản các loại máy móc thiết bị trong sản xuất và sinh hoạt.
Trên đây mayruaxegiadinh.com.vn đã cung cấp cho bạn những kiến thức cơ bản nhất về đặc điểm của khí hậu nhiệt đới cũng như ảnh hưởng của kiểu khí hậu này đối với đời sống. Chúng tôi mong rằng những nội dung này sẽ giúp ích được quý bạn đọc, nếu còn thắc mắc gì hãy để lại bình luận bên dưới bên dưới để cùng trao đổi nhé!
Xem thêm: Scam nghĩa là gì? Các loại thường gặp và cách nhận biết